فن کویل چیست؟ راهنمای جامع خرید فن کویل

فن کویل چیست؟

فن کویل دستگاهی‌ست که از دو بخش اصلی فن و مبدل حرارتی (کویل) تشکیل شده است که برای گرمایش و سرمایش در سیستم تهویه مطبوع ساختمان‌ها به کار می‌رود.

مثال ملموس برای درک نحوه کارکرد فن کویل، بخاری خودرو می باشد در بخاری خودرو آب گرم موتور وارد رادیات بخاری (همان کویل) می‌شود و با عبور از آن موجب گرم شدن کویل شده و فن بخاری با عبور جریان هوا از کویل موجب انتقال باد گرم به داخل کابین اتومبیل می شود.

در فن کویل آب گرم موتورخانه یا پکیج وارد لوله های مسی کویل شده و باعث گرم شدن پره های آلومینیومی کویل (فین) می‌شود و آبی که گرمای خود را از دست داده به موتورخانه یا پکیج برمی‌گردد و فن دستگاه هوایی را که از طریق دریچه ورودی فن کویل به داخل مکش کرده را پس از فیلتر شدن (در مدل‌های دارای فیلتر)  از فین‌های کویل عبور می‌دهد که سبب تولید باد گرم می‌شود.

عملکرد فن کویل در تابستان همانند زمستان می باشد با این تفاوت که آب خنک چیلر یا مینی چیلر (چیلر اسکرال ، چیلر اسکرو ، چیلر سانتریفیوژ) در سیستم جریان پیدا می‌کند که سبب تولید باد خنک می‌شود با این تفاوت که در این حالت بخار آب موجود در هوا بر روی کویل به آب تبدیل می‌شود که این آب در سینی درین در زیر کویل دستگاه جمع و توسط شلنگ متصل به آن تخلیه می‌شود.

در این سیستم ، هر دستگاه به صورت جداگانه و مستقل از سایر دستگاه ها کنترل می‌شود و با کنترل جریان آب ورودی به کویل یا کنترل دور فن، دمای محیط روی مقدار دلخواه تنظیم می شود.

 

اجزای تشکیل دهنده فن کویل

قطعات اصلی فن کویل شامل موارد زیر می شود:

فن و هوزینگ

 

 

 

الکتروموتور

 

کویل

 

 

 

فیلتر

 

سینی درین

 

 

کاربرد فن کویل

کاربرد اصلی فن کویل برای ساختمان‌هایی هست که می‌خواهیم دمای هر بخش را به صورت جداگانه کنترل کنیم به طور مثال در هتل‌ها زمانی که اتاق‌ها خالی می‌باشد فن کویل آن‌ها را خاموش می‌کنیم و این انتخاب را به ساکنین هتل می‌دهیم که با توجه به نیاز خود دمای اتاق را کنترل کنند.

کاربرد دیگر فن کویل زمانی‌ست که بخواهیم از انتشار آلودگی بین اتاق‌ها جلوگیری کنیم به طور مثال در بیمارستان‌ها برای جلوگیری از انتقال بیماری‌ها می‌توان از فن کویل استفاده کرد.

 

کجا از فن کویل استفاده کنیم

طراحی، تجهیزات و امکانات موجود در ساختمان، همگی در انتخاب فن کویل برای آن تاثیرگذار هستند. به طور کلی استفاده از فن کویل را برای ساختمان‌هایی که به بخش‌های کوچکتر تقسیم شده‌اند مانند ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، هتل‌ها توصیه می‌کنیم و در مقابل استفاده از فن کویل برای ساختمان‌هایی که به صورت تک بخش، با مساحت زیاد و سقف بلند طراحی شده‌اند مانند ساختمان‌های صنعتی که به طور معمول به صورت سوله هستند و یا تالارهای پذیرایی، باشگاه‌های ورزشی، استخرها توصیه نمی‌کنیم.

همچنین ساختمان ما باید به موتورخانه آب گرم و چیلر مجهز باشد که بتوانیم از فن کویل در تمام فصول سال استفاده کنیم.

 

انواع فن کویل

انواع فن کویل از نظر شکل ظاهری و محل نصب

1. فن کویل دیواری

فن کویل دیواری شباهت زیادی به پنل کولر گازی دارد و معمولا در ظرفیت‌های 200 تا 800 CFM تولید و به حالت روکار روی دیوار نصب می‌شوند.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم به اشغال فضای کم، کم صدا بودن، ظاهر زیبا، نصب آسان، تعویض فیلتر و سرویس راحت به دلیل در دسترس بودن، امکان استفاده از ریموت کنترل اشاره کنیم البته این مدل جزء گرانترین مدل‌های فن کویل می باشد.

 

 

 

 

2. فن کویل سقفی کاستی

فن کویل سقفی کاستی در مدل‌های یک طرفه، دو طرفه و چهار طرفه در ظرفیت‌های هوادهی متنوع تولید و به صورت توکار در سقف کاذب نصب می‌شوند.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم اشغال فضای کمتر نسبت به سایر مدل‌های سقفی، ظاهر زیبا، صدای کم، فیلترهای قابل شستشو، توزیع یکنواخت هوا در 4 طرف (در مدل چهار طرفه)، امکان استفاده از ریموت کنترل و همچنین قابلیت زمان‌بندی خودکار اشاره کنیم اما در مقابل بالا بودن هزینه نگهداری، کیفیت پایین فیلترها و قابلیت اجرا فقط در سقف‌های کاذب را می‌توانیم به عنوان نقاط ضعف این مدل معرفی کنیم.

 

 

 

 

3. فن کویل زمینی

فن کویل زمینی معمولا به صورت یک باکس روی زمین قرار می‌گیرد و معمولا در ظرفیت‌های 200 تا 1000 CFM تولید و لوله کشی آن به صورت روکار و یا توکار (مشابه رادیاتور شوفاژ) انجام می‌شود که هوا را به صورت بالا زن یا روبرو زن در محیط پرتاب می‌کند.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم به کم صدا بودن، نصب آسان، تعویض فیلتر و سرویس راحت به دلیل در دسترس بودن، هزینه نگهداری کم و ارزان‌تر بودن نسبت به سایر مدل‌های فن کویل اشاره کنیم اما در مقابل اشغال فضای محیط با توجه به محدودیت فضا در ساختمان‌های امروزی و همچنین در دید بودن آن و تاثیر منفی بر روی جلوه بصری را می‌توانیم به عنوان نقاط ضعف این مدل معرفی کنیم.

 

 

 

 

4. فن کویل سقفی روکار

فن کویل سقفی روکار از یک یونیت مستطیل شکل تشکیل شده و به صورت روکار بر روی سقف ساختمان نصب می‌شود که معمولا در ظرفیت‌های 200 تا 1200 CFM تولید می‌شوند و لوله کشی آن می‌تواند روکار و یا توکار انجام شود.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم به کم صدا بودن، نصب آسان، تعویض فیلتر و سرویس راحت به دلیل در دسترس بودن، قابل شستشو بودن فیلتر، هزینه نگهداری کم اشاره کنیم اما در مقابل در دید بودن بدنه فن کویل در سقف و همچنین دیده شدن لوله‌های ورودی و خروجی متصل به فن کویل حتی در حالت لوله کشی توکار، را می‌توانیم به عنوان نقاط ضعف این مدل معرفی کنیم.

 

 

 

5. فن کویل سقفی توکار

فن کویل سقفی توکار به دو صورت کابینت‌دار و بدون کابینت (پلنیوم باکس) معمولا در ظرفیت‌های 200 تا 1200 CFM تولید و درون سقف ساختمان نصب می شوند. در اکثر پروژه های مسکونی جدید از نوع سقفی توکار استفاده می شود.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم به کم صدا بودن، نصب آسان، فیلتر قابل شستشو و عدم اشغال فضا اشاره کنیم اما در مقابل دسترسی نامناسب جهت سرویس و نگهداری و نیاز به سقف کاذب را می‌توانیم به عنوان نقاط ضعف این مدل معرفی کنیم.

 

 

 

6. فن کویل کانالی

فن کویل کانالی یا داکتی همان طور که از نام آن پیداست، ورود و خروج هوا از طریق کانال های متصل به آن انجام می‌شود و چون توانایی ایجاد جریان هوا با فشار بالا را دارد به فن کویل کانالی پرفشار نیز معروف می‌باشد که معمولا در ظرفیت‌های 600 تا 2200 CFM تولید و درون سقف ساختمان نصب می شوند و زیر آن یک دریچه بزرگ برای بازدید قرار می‌گیرد.

در مکان‌هایی که امکان نصب فن کویل وجود نداشته باشد از فن کویل کانالی در نزدیک‌ترین جای مناسب استفاده و جریان هوا را از طریق کانال به مکان مورد نظر انتقال می‌دهند.

از ویژگی‌های این مدل می‌توانیم به نصب آسان، فیلتر قابل شستشو و قدرت بالا در تولید جریان هوا اشاره کنیم اما در مقابل دسترسی نامناسب جهت سرویس و نگهداری، اشغال فضای بیشتر نسبت مدل سقفی توکار و نیاز به سقف کاذب را می‌توانیم به عنوان نقاط ضعف این مدل معرفی کنیم.

 

 

 

انواع فن کویل ها از لحاظ نوع کویل

سیستم های فن کویل با توجه به نوع کویل به دو نوع تقسیم می شوند:

فن کویل دو لوله

فن کویل با کویل دو لوله دارای یک مبدل حرارتی است که هم برای سرمایش و هم گرمایش استفاده می شود به این صورت که در زمستان آب گرم و در تابستان آب سرد وارد کویل دستگاه می‌شود.

 

فن کویل چهار لوله

فن کویل با کویل چهار لوله دارای دو مبدل حرارتی است که همزمان برای سرمایش و گرمایش استفاده می شود به این صورت که در تمام فصول سال همزمان آب گرم و سرد وارد کویل دستگاه می‌شود و این شما هستید که تصمیم می‌گیرید از سرمایش و یا گرمایش فن کویل استفاده کنید.

در هتل‌ها و بیمارستان‌ها که نیاز و سلیقه کاربران با یکدیگر متفاوت هست و یا در ساختمان هایی که با نمای تمام شیشه طراحی شده اند ممکن است زمانی که در معرض تابش خورشید قرار می‌گیرند حتی در فصول سرد سال نیز نیاز به سرمایش داشته باشند این نوع فن کویل کاربرد پیدا می‌کند.

 

 

 

مزایای فن کویل

 

بهینه‌سازی مصرف انرژی

به دلیل عملکرد مجزا دستگاه‌های فن کویل از یکدیگر به راحتی می‌توانیم فن کویل فضاهایی که از آن استفاده نمی‌شود را خاموش کنیم و فقط زمان استفاده آن‌ها را روشن کنیم و با این کار از اتلاف انرژی جلوگیری کنیم و هزینه‌های ساختمان را کاهش دهیم.

 

 

 

نیاز به فضای کم و نصب آسان

فن کویل برای نصب نیاز به کانال کشی ندارد و فقط کافیست لوله رفت و برگشت آب ورودی کویل و سیم کشی برق انجام شود و این کار خیلی از کانال کشی راحت تر هست و فضای خیلی کمتری نسبت به کانال اشغال می‌کند.

 

سرمایش و گرمایش در یک دستگاه

فن کویل‌ها هم در فصل گرما و هم در فصل سرما قابل ‌استفاده هستند همان طور که توضیح دادیم با تغییر در دمای آب کویل دستگاه می‌توانیم دمای مناسب را ایجاد کنیم.

 

 

سرمایش و گرمایش به صورت همزمان

اگر از فن کویل مجهز به کویل چهار‌لوله‌ استفاده کنیم می‌توانیم سرمایش و گرمایش را به ‌صورت همزمان در تمام فصول سال داشته باشیم به طور مثال در زمستان بتوانیم از سرمایش فن کویل هم استفاده کنیم که این قابلیت بیشتر در ساختمان‌های لاکچری مانند هتل‌ها کاربرد دارد.

 

 

استفاده آسان

معمولا فن کویل‌ها با ترموستات استفاده می‌شوند که به صورت خودکار دمای محیط را روی دمای مورد نظر شما تنظیم می‌کند و شما نیازی به خاموش و روشن کردن مداوم دستگاه ندارید.

در ترموستات‌‍‌های دیجیتال جدید امکان ارتباط با گوشی‌های هوشمند وجود دارد که کار را بیش از همیشه آسان کرده است.

 

 

 

ایمنی و کنترل بیشتر هنگام آتش‌سوزی

به دلیل عملکرد مجزای فن کویل ها  و نبود کانال کشی و ارتباط با بخش های دیگر ساختمان در هنگام آتش سوزی موجب انتشار دود به فضاهای دیگر نمی‌شود و چون به صورت سیکل بسته کار می‌کند و هوای تازه وارد سیستم نمی‌کند موجب گسترش آتش سوزی نخواهد شد.

 

 

 

تنظیم دمای اتاق‌ها به ‌صورت مجزا

همان طور که قبل تر هم توضیح دادیم فن کویل در هر مکان به صورت مجزا عمل می‌کند که با این قابلیت می‌توانیم در هر اتاق دمای مورد نیاز خود را ایجاد کنیم که این قابلیت در بیمارستان‌ها و هتل‌ها با توجه به تنوع نیاز و سلیقه افراد حاضر در ساختمان کاربرد پیدا می‌کند.

 

 

انتشار یکنواخت دما

فن موجود در دستگاه فن کویل باعث چرخش سریع هوا در محیط و انتشار یکنواخت حرارت و یا برودت در سراسر محیط می شود.

 

 

 

تامین آب گرم به وسیله روش‌های بازیافت گرمایی

دمای آب گرم مورد نیاز فن کویل خیلی بالا نیست و می‌توانیم از روش‌های بازیافت گرمایی و گرمایش خورشیدی برای تامین آب گرم فن کویل استفاده کنیم.

 

 

جلوگیری از انتشار آلودگی در ساختمان

همان طور که پیش‌تر بیان کردیم به دلیل مجزا کار کردن فن کویل، از انتشار آلودگی‌ها در ساختمان جلوگیری می‌کند.

 

 

تنوع در مدل دستگاه

یکی از مزیت‌های فن کویل نسبت به سایر سیستم‌های تهویه مطبوع، تنوع مدل دستگاه می‌باشد که متناسب با شرایط ساختمان به صورت روکار و یا توکار و همچنین سقفی، زمینی و دیواری مورد استفاده قرار می‌گیرد که با این تنوع می‌توانیم مدلی متناسب با محدودیت‌های معماری ساختمان و با سلیقه مشتری انتخاب کنیم.

 

 

 

معایب فن کویل

برای ساختمان‌های کوچک به صرفه نیست

در ساختمان‌های کوچک خرید چیلر برای تامین آب سرد و راه اندازی موتورخانه برای تامین آب گرم مقرون به صرفه نیست اما می توان از مینی چیلر و پکیج برای این منظور استفاده کرد که تا حد زیادی می توان این عیب فن کویل را نادیده گرفت.

 

عدم کنترل مصرف انرژی برای هر واحد از ساختمان

شما هم حتما در ساختمان‌هایی سکونت داشته اید که کنتور آب مشترک داشته اید و همیشه با این مشکل مواجه بودید که ساکنین دیگر آب زیاد مصرف می‌کنند و شما باید پولش را پرداخت کنید و از اینکه صرفه جویی شما در مصرف آب تاثیر زیادی روی هزینه‌های شما ندارد ناراحت بودید، دقیقا همین مشکل برای فن کویل هم وجود دارد، اگر شما فن کویل خود را روشن کنید یا نه و حتی مسافرت باشید و یا در خانه هیچ فرقی نمی‌کند سیستم موتورخانه در زمستان و چیلر در تابستان برای کل ساختمان در حال کار هست و شما هم باید سهم خود را پرداخت کنید.

 

نیاز به سرویس دوره‌ای

برای اینکه فن کویل بتواند درست کار کند باید جریان هوا به راحتی در دستگاه برقرار باشد به همین خاطر باید مداوم فیلتر دستگاه تمیز شود و همچنین داخل دستگاه نیز تمیز و سرویس شود و اگر به این موضوع بی توجهی شود علاوه بر اینکه باعث کاهش بهره‌وری دستگاه می‌شود، کاهش عمر دستگاه و خرابی آن را نیز در پی خواهد داشت.

 

عدم تامین هوای تازه

فن کویل در یک سیکل بسته کار می‌کند یعنی هوای موجود در محیط را با عبور دادن از کویل دستگاه خنک و یا گرم می کند، طبق استانداردهای تعریف شده باید هوای تازه وارد ساختمان شود، این هوای تازه، اکسیژن مورد نیاز افراد داخل ساختمان را تامین می کند و آلودگی‌های محیط را از آن خارج می‌کند براین اساس ساختمان‌هایی که از فن کویل استفاده می‌کنند نیاز به یک سیستم کمکی برای تامین هوای تازه دارند.(برخی فن کویل‌ها مجهز به دریچه هوای تازه هستند که تا حدودی این مشکل را برطرف می‌کند.)

 

نتیجه گیری

در آخر باید بگوییم فن کویل در سیستم های تهویه مطبوع نوین کاربرد فراوان دارد. در صورتی که شرایط ساختمان شما برای استفاده از فن کویل مهیا است به شما توصیه می‌کنیم از فن کویل استفاده نمایید.